Farouq

Optreden op televisie, doen of uitkijken wat je doet?

Ik ben nu bijna 24 jaar met Oriëntaalse dans bezig. Daarvan geef ik 20 jaar les. Optreden is niet mijn prioriteit meer, vroeger wel. Een aantal keren ben ik op televisie verschenen, fragmenten van optredens, fragmenten uit de les. Soms waren het korte documentaires waarin ik of een cursiste geportretteerd werd.
Het grote verschil met de meesten van jullie is dat ik een man ben. En dat zorgt voor extra problemen. Als je het nuchter bekijkt zijn die problemen echter niet veel groter dan die waar danseressen mee te maken krijgen, want waar het steeds om draait is de sensatie. Buikdans wordt nog steeds als sensatie bekeken door de gemiddelde journalist en tv programmamedewerker.
Ik kan leuke voorbeelden geven en ook slechte. Ik zal me tot de slechte beperken omdat je daar het meeste uit leert.
Want verleidelijk blijft het als je een podium voor publiciteit aangeboden krijgt. Vaak denk je aan gratis reclame en wie het allemaal wel niet zullen zien ! Helaas blijkt de praktijk weerbarstiger dan de fantasie die je er over hebt. Dubieuze programma’s heb ik altijd geweigerd: Paul de Leeuw en de Nachtsuite. De redactrice van Paul de Leeuw belde mij 22.30 uur in de avond op of ik de volgende dag misschien (met de nadruk op misschien) beschikbaar wilde zijn omdat ze nog een opvullende act nodig hadden en een buikdansende man, nou dat is toch wel leuk want dat zie je niet elke dag. Ik heb feestelijk bedankt voor de eer en de mevrouw gezegd dat ik mijn tijd beter kon besteden dan om eventueel beschikbaar te zijn voor een programma dat toch niet al te goed bekend stond om zijn indringende journalistiek.
De redactrice van de Nachtsuite belde omdat ze nog een erotische act nodig hadden. Ik heb deze mevrouw gezegd dat ze maar beter iemand anders kon bellen omdat ik niet van plan was aan dit programma mee te doen. Omdat ik nieuwsgierig was wie toch wel in de Nachtsuite zou komen heb ik gekeken. Tot mijn schrik kwamen er 4 cursisten…..van mij !!!!! Hoe kon dit nu weer ? Achteraf bleek de Nachtsuite-mevrouw half Nederland afgebeld te hebben en was ze bij toeval bij deze cursisten terecht gekomen. De dames dansten met stuurse gezichten en voelden zich duidelijk niet op hun gemak. Achteraf bleek dat ze afgescheept waren met een fooi van 75 gulden en ze in een kleedkamer moesten zitten met een blote kerel die op tv  zo nodig de piercing in zijn edele deel moest laten zien. Natuurlijk past buikdans uitstekend in zo’n programma nietwaar ?

Ik zal nog twee slechte ervaringen beschrijven.
Ik danste 4 jaar toen ik werd gevraagd mee te doen aan een quiz van RTL 4, waarin een woord of begrip geraden moest worden, ik weet niet eens meer hoe deze quiz heet, maar hij was toen razend populair. Of ik wilde dansen ter ondersteuning van het raden van het woord. Nou, dat wilde ik wel ! Het betekende een dag bivakkeren in de studio in Aalsmeer, van ’s ochtends 10 uur tot ’s avonds half 11, voor welgeteld één minuut dansen. Ik schrok van de uitzending enkele weken later. Er was meer voet en buik gefilmd dan het door mij voorgestelde totaalplaatje (let maar eens op, bij buikdans worden heel vaak voeten en buik gefilmd, bijna automatisch gebeurt dat), de muziek was er later onder gezet zodat de bewegingen niet synchroon liepen met de muziek en tot overmaat van ramp hoorde ik toen ik uit beeld liep Ron Brandsteder op denigrerende manier zeggen, (doelend op mijn kostuum) "oh, dit was de nieuwste herfstmode". Dat ik hem daarna een brief heb gestuurd met de vraag waar hij zijn lentemode had gekocht, bij de Gako of bij Piet Kerkhof, deed niets meer af aan de pijnlijke ervaring: je bent kwetsbaar en je kunt je niet verweren want alles kan geknipt en geplakt worden en je kunt dus volkomen belachelijk gemaakt worden. Paul de Leeuw en de Nachtsuite heb ik dus enkele jaren later om deze reden geweigerd.

Een andere slechte ervaring: twee jaar terug werd ik gebeld door Man Bijt Hond of ze mij mochten filmen want een man die buikdanst is toch iets vreemds hè (althans volgens de redactrice, die dus in het telefonische voorgesprek gelijk de toon zette). Toen ze er achter kwam dat ik ook een man op les heb vond ze dat nog interessanter en wilde ze hem portretteren. Ik had bij dit voorgesprek al op de rem moeten trappen. De dame was uiterst assertief en suggestief (Buikdans heeft toch te maken met seks ?Bent u getrouwd ? Komt u weleens klaar bij een optreden ? ). Waarop ik zei: mevrouw, komt u weleens klaar als u mensen voor uw programma opbelt ? Mevrouw was even met stomheid geslagen maar ging vrolijk door met vragen. Of ze zijn telefoonnummer mocht hebben ? Nee dus, want ik geef niet zomaar telefoonnummers van cursisten. Ik heb dus eerst met hem overlegd en gevraagd of hij wilde. Hij wilde wel. Ik was me bewust dat het wel een leuk item zou kunnen worden mits het strak geregisseerd zou worden, maar dat bleek veel moeilijker te zijn dan verwacht. Met de redactrice had ik enkele malen tijdens het gesprek het punt bereikt het gesprek te beëindigen, zo brutaal was ze. Nu ben ik ook redelijk assertief (redactrice: nou, u bent ook niet de gemakkelijkste geloof ik ) en op grond hiervan dacht ik de zaak wel te kunnen hanteren en heb na a ook b gezegd. Mij realiserend dat er onmiddellijk een link zou worden gelegd met de seksuele voorkeur van de cursist met een als vrouwelijk bestempelde activiteit als buikdansen, heb ik dit goed met hem doorgesproken. Op een vraag van zowel de redactrice als de programmamaker wat vindt uw vrouw ervan dat u buikdanst ? heeft hij gezegd dat vindt ze prachtig ! Daarmee was deze ingang als het ware al afgestopt. Maar daarmee was nog niet alles afgedaan. Een deel van de opnamen was bij een andere cursiste thuis en een ander deel was in de dansschool. De tv-ploeg kwam als een onbehouwen zootje de studio binnen en begon (hoewel ik dat had verzocht niet te doen) de dames in de les van top tot teen te filmen. Ook het stellen van suggestieve vragen ging door. "Buikdans heeft toch met verleiding te maken, kan meneer X. al aardig mannen verleiden ?"
Ik heb de opnamen enkele keren stilgezet maar realiseerde me dat ik op een trein was gesprongen die niet meer stilgezet kon worden. Sterker nog, ik had het zelf gedaan. Toen een aantal weken later de opnamen te zien waren zag ik een onbeholpen (ook nu weer was de camera op de voeten gericht) cursist die in zijn naïviteit over zijn passie voor de buikdans vertelde, maar in feite gewoon voor schut stond (dat waren de opnamen die bij een medecursiste thuis waren gemaakt) en ik zag een narrige, overgeïrriteerde leraar (ikzelf) die zich tijdens de opnamen in de studio besefte dat hij dit nooit in gang had mogen zetten.

Niet zo heel lang geleden werd ik benaderd om mee te spelen in een televisiereclame voor een drankje met vezels erin. Niet direct iets wat met buikdans te maken heeft geloof ik, maar in ieder geval hadden ze daar een buikdansende man voor nodig. Omdat ik het script onduidelijk vond en de betaling minimaal zei ik nee. En wat was ik blij dat ik nee had gezegd! Want uiteindelijk zag je een vrouw aan de keuken tafel en haar man pakte het drankje uit de koelkast en ging onder begeleiding van een quasi oosters muziekje de meest vreemde bewegingen doen. Ik probeerde mezelf in de opnamen van het filmpje te verplaatsen. Zou ik weg zijn gelopen of zou ik met angst en beven het resultaat hebben afgewacht in de wetenschap voor schut te staan voor alle tv-kijkers?

Het komt er in feite op neer dat je opnamen voor televisie heel moeilijk kunt regisseren. Tv-makers en journalisten hebben een beeld voor ogen over buikdans en dat zal willens en wetens moeten worden opgeschreven en worden uitgezonden. Alle vooroordelen komen dan aan de orde, of je het nu wilt of niet. In een workshop met een journalist over contact zoeken met de pers kwam ik er achter hoe het werkt, hoe journalisten hun items uitzoeken en welke beelden ze erbij hebben. De journalist vertelde dat velen werken volgens de ABABA-formule: Hoe Actueel is iets ? Het Belang van het nieuws of het item .  De Afwijking van de norm . De Belangstelling die een artikel kan trekken.  De Autoriteit van het verhaal (dus in hoeverre kan het item publiek trekken). Het spreekt vanzelf dat buikdans zeker wat betreft de laatste drie statements aardig hoog scoort en dat je dus alles op alles moet zetten om je eigen verhaal geregisseerd te houden. Doe je dat niet, dan gaat men er meestal mee op de loop.

Goede ervaringen heb ik ook.
Er is eens een uiterst goede documentaire gemaakt door TV Rijnmond over mijn Tunesische ex-cursiste Kaouther Martens, waarin met zorg aandacht werd besteed aan de buikdans, je zag een portret van Kaouther, een privéles van mij, een reis naar Egypte met een kort interview met Dina en een privéles van Kaouther bij Diana in Cairo. Niets op aan te merken en uiterst correct. Maar dit is een zeldzaamheid.

Ik denk dat het belangrijk is te realiseren wat je moet doen als je gebeld wordt. Wat levert het je op ? Waarom doe je het eigenlijk ? Streelt het je ego of wil je de buikdans in een goed daglicht brengen ? Denk niet te snel dat het gratis reclame is ! Denk aan de gevolgen die je beslissing kan hebben ! Ook bij programma’s die met de beste bedoelingen zijn gemaakt heb je niet alles in de hand. Bij het programma " Madame Baba danst haar buik achterna" heeft de regie weliswaar het goede muziekje onder mijn dansje gezet maar wel op de verkeerde momenten zodat het lijkt alsof ik (en de anderen) compleet naast de muziek dansen. En juist dat is zo belangrijk bij buikdans !
Ik ben de dagen na de uitzending van Man Bijt Hond uiterst voorzichtig de straat opgegaan. De reacties waren verschillend. Kritische mensen vonden het heel erg tot verschrikkelijk, minder kritische vonden het erg leuk. Ik vond het vreselijk om herkend te worden. Vergeet niet dat mensen beelden snel kunnen vastleggen in hun gedachten.
Ik ben een keertje niet langer van 10 seconden in een documentaire op tv geweest maar een week later sprak een vrouw me aan met U bent toch die meneer van het buikdansen ? Realiseer je dus de impact.
Nu worden mensen vandaag de dag gebombardeerd met prikkels uit de media en er zijn inmiddels tientallen tv-kanalen, maar een opname die jou niet welgezind is blijft je desalniettemin achtervolgen.
Wees dus kritisch op jezelf en stem niet zo maar toe als je voor een uitzending gevraagd wordt.
Peter Verzijl